Risicobeoordeling voor activiteiten met gevaarlijke stoffen - de FAQ

Risicobeoordeling wordt beschouwd als het centrale element in gezondheid en veiligheid op het werk en vormt de basis voor systematisch en succesvol veiligheidsbeheer. Het doel van de risicobeoordeling is om potentiële gevaren voor werknemers op het werk te identificeren en te evalueren en hieruit geschikte beschermingsmaatregelen af te leiden.

Risicobeoordeling werd voor het eerst vastgelegd in de Arbowet in 1996. Sindsdien vereisen, naast de Arbowet, talrijke andere verordeningen/verordeningen dat risicobeoordelingen worden uitgevoerd - bijvoorbeeld de verordening inzake industriële veiligheid, de verordening inzake arbeidsplaatsen en DGUV-verordening 1 "Preventieprincipes". De chemicaliënwetgeving erkent ook risicobeoordelingen om veiligheidsmaatregelen te definiëren bij het omgaan met gevaarlijke stoffen. Een activiteit met gevaarlijke stoffen mag bijvoorbeeld niet worden gestart zonder voorafgaande risicobeoordeling. Overeenkomstige vereisten zijn te vinden in de verordening gevaarlijke stoffen Deze worden met name geconcretiseerd door TRGS 400 "Risicobeoordeling voor activiteiten met gevaarlijke stoffen".

Hoewel het al 25 jaar wettelijk verplicht is, wordt risicobeoordeling in veel bedrijven nog steeds verwaarloosd. Dit blijkt uit een representatief bedrijfsonderzoek dat is uitgevoerd als onderdeel van de gezamenlijke Duitse strategie voor gezondheid en veiligheid op het werk (GDA): Bijna de helft van de Duitse bedrijven voert geen risicobeoordeling uit op hun werkplek. Volgens de betrokken bedrijven was dit in bijna 30% van de gevallen te wijten aan een gebrek aan kennis van de wettelijke voorschriften. Als reden voor het niet uitvoeren van risicobeoordelingen werd echter vooral opgegeven dat er in het bedrijf geen noemenswaardige gevaren waren of dat tekortkomingen op het gebied van veiligheid toch wel door de werknemers zelf zouden worden herkend en gemeld of verholpen.

Is risicobeoordeling dan een instrument dat naar eer en geweten achterwege kan blijven? Deze vraag kan met een duidelijk "nee" worden beantwoord - omdat er belangrijke redenen zijn die pleiten voor de noodzaak van risicobeoordelingen:

De werkgever is altijd verantwoordelijk voor de risicobeoordeling. De praktische uitvoering moet worden uitgevoerd door een zogenaamde "competente persoon".

De TRGS 400 specificeert de eisen van de Verordening gevaarlijke stoffen zodanig dat het expliciet competenties op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk voorschrijft voor bevoegde personen. Het vereist ook kennis van de gevaarlijke eigenschappen van de aanwezige gevaarlijke stoffen en van de manier waarop risicobeoordelingen voor activiteiten met gevaarlijke stoffen moeten worden uitgevoerd. De relevante regelgeving moet bekend zijn en de werkomstandigheden en vastgestelde beschermingsmaatregelen moeten tijdens een activiteit kunnen worden beoordeeld. De juiste kennis kan ook worden verworven door deel te nemen aan specifieke trainingsprogramma's.

Op voorwaarde dat hij over de juiste kwalificaties beschikt, kan de werkgever de risicobeoordeling voor gevaarlijke stoffen zelf uitvoeren als een bevoegd persoon. Als hij niet over voldoende kennis beschikt, moet hij advies inwinnen bij deskundigen - bijvoorbeeld managers, arbeidsveiligheidsspecialisten, bedrijfsartsen of externe diensten - of hen de risicobeoordeling laten uitvoeren. Natuurlijk hoeft niet alle benodigde expertise in één persoon verenigd te zijn. Boven een bepaalde bedrijfsgrootte of vanwege de heterogeniteit van de vereiste kennis is dit meestal niet haalbaar. Daarom is het vaak nodig dat er meerdere mensen bij betrokken zijn om een optimaal beschermingsniveau te bereiken.

De kennis van de werknemers is bijzonder waardevol. Zij kennen immers nog altijd het beste hun eigen werkprocessen, inclusief eventuele gevaren die zich kunnen voordoen. Ze moeten daarom in een vroeg stadium bij het proces worden betrokken en worden betrokken bij het uitvoeren van de risicobeoordeling. Medezeggenschapsrechten, bijvoorbeeld van ondernemingsraden en personeelsraden, moeten ook in acht worden genomen. Als de uitvoering van de risicobeoordeling wordt gedelegeerd, moeten ook hier bepaalde voorwaarden voor de delegatie van aansprakelijkheid in acht worden genomen. De opdracht moet schriftelijk worden gegeven en precies beschrijven welke taken worden gedelegeerd. Verantwoordelijkheidsgebieden en bevoegdheden moeten ook specifiek worden gedefinieerd. De werkgever moet er ook voor zorgen dat de personen die de opdracht krijgen om de risicobeoordeling uit te voeren, voldoen aan de vereisten voor de vereiste deskundigheid en toegang hebben tot alle nodige informatie.

Belangrijk om te weten: De algehele wettelijke verantwoordelijkheid, evenals de implementatie van de resultaten, blijft in elk geval bij de werkgever - ongeacht wie uiteindelijk de risicobeoordeling uitvoert.

De procedure voor de risicobeoordeling voor activiteiten met gevaarlijke stoffen wordt gedetailleerd beschreven in TRGS 400 en volgt het volgende stroomschema. Het gehele risicobeoordelingsproces moet worden gedocumenteerd.

De eerste stap is het verkrijgen van een nauwkeurig overzicht van welke gevaarlijke stoffen aanwezig zijn in het bedrijf, in welke hoeveelheden en tijdens welke activiteiten. Worden er bijvoorbeeld activiteiten met gevaarlijke stoffen uitgevoerd of kunnen er gevaarlijke stoffen ontstaan of vrijkomen bij activiteiten? In welke hoeveelheden komen de gevaarlijke stoffen voor? Al deze informatie moet worden vastgelegd in een register (register gevaarlijke stoffen). Vervolgens worden de specifieke gevaren geanalyseerd die kunnen voortvloeien uit de eigenschappen van de stoffen. In het geval van gevaarlijke stoffen moet vooral rekening worden gehouden met inademing (inhalatie), huidcontact (contact met de huid), inslikken (inslikken) en fysisch-chemische gevaren (bijv. brand- en explosiegevaar). Naast het soort gevaar moet er ook een overeenkomstige risicobeoordeling worden uitgevoerd. De mate van gevaar hangt bijvoorbeeld af van de omvang en de waarschijnlijkheid van het optreden van de verwachte schade. Hoe vaak en hoe lang een activiteit met gevaarlijke stoffen wordt uitgevoerd, speelt ook een rol.

Nuttige informatiebronnen zijn:

Geschikte beschermingsmaatregelen moeten worden afgeleid uit de bevindingen over het type en het niveau van de gevaren. Bij het selecteren van deze maatregelen geldt het zogenaamde STOP-principe:

S Substitutie (Vervanging) - T Technische maatregelen - O Organisatorische maatregelen - P Persoonlijke maatregelen

De volgorde van de maatregelen is synoniem met hun prioritering. Een technische oplossing, zoals een werkplek voor gevaarlijke stoffen, heeft de voorkeur boven persoonlijke maatregelen, zoals het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen. De effectiviteit van de geïmplementeerde beschermende maatregelen moet regelmatig worden beoordeeld. Belangrijke bevindingen kunnen bijvoorbeeld worden verkregen uit metingen op de werkplek, informatie over de stand van de techniek, voorzorgsmaatregelen voor de gezondheid op het werk of ("bijna") ongevallen en verstoringen in operationele processen. De beschermende maatregelen moeten permanent en consequent worden gehandhaafd (door middel van bedieningsinstructies, regelmatige training, de voorbeeldfunctie van leidinggevenden en adequate maatregelen bij niet-naleving van de bedieningsinstructies).

De werkgever mag een activiteit met gevaarlijke stoffen pas laten beginnen nadat een risicobeoordeling is uitgevoerd en de nodige beschermende maatregelen zijn genomen. Dit betekent dat zelfs het overwegen van het gebruik van nieuwe gevaarlijke stoffen in het bedrijf of het opzetten van nieuwe activiteiten gepaard moet gaan met een eerste beoordeling. Daarna is de risicobeoordeling echter nog lang niet afgerond. Het moet eerder worden gezien als een continu proces dat regelmatige en gebeurtenisgerelateerde aanpassingen vereist.

De risicobeoordeling voor gevaarlijke stoffen moet vooral worden bijgewerkt als